KOMPANZASYON PANOLARI

Kompanzasyon Panoları

Günümüzde elektrik şebekelerinin abone güçlerinde sürekli olarak bir artış gözlemlenmektedir. Bu nedenle reaktif yükler zamanla artış gösterir ve şebekenin de güç katsayısı düşer. Kompanzasyon ise bu durumu önlemek için yapılır. Kompanzasyon yöntemleri akım ile gerilim arasındaki faz farkı en ideal olabilecek açıya getirilir ve sistemi olumsuz etkileyen reaktif güçlerin sıfıra yaklaştırılır. Böylece enerji iletim hatlarının ve şebekenin gereksiz yere yüklenmesine sebep olan ve kayıpları artıran reaktif güç, olabildiğince minimum seviyede tutulur.

Kompanzasyon için mantık ise; cihazların çekmiş olduğu reaktif enerjinin tüketiciye yakın noktalardan oluşturulmasını sağlamaktır. Bu sayede de şebeke gereksiz meşgul edilmiş olmayacak ve şebeke kapasitesinin artırılması sağlanmış olacak.

Kompanzasyon işlemlerinde kompanzasyon panosu kullanılmaktadır. Bu pano, tesisin güç kat sayısını düzeltmek için gerekli cihaz, kondansatör ve ölçü aletlerinin bulunduğu panodur.

Kompazasyonun Faydaları Nelerdir?

Kompanzasyonun Sisteme Faydaları:

Kompanzasyon sonucu gereğinden fazla reaktif güç sistemde taşınmayacaktır. Buna bağlı olarak;

  • Şebekedeki güç kayıpları azalacak
  • Hattan daha fazla aktif enerji iletileceğinden üretim, iletim ve dağıtım sistemlerinin kapasitesi artar ve buna bağlı olarak verim yükselir.
  • Gerilim düşümü nedeniyle sınırlı gücün taşındığı hatlarda enerji taşıma kapasitesi artar.
  • Isı kayıpları azalacak

Elektrik Üreticisi Yönünden Faydaları:

  • İletkenler daha az akım taşıyacağından ince kesitte seçilir.
  • Aynı iletim hattından daha fazla aktif enerji iletileceğinden üretim, iletim ve dağıtım tesislerinde kapasite – verim yükselir.
  • Enerjinin üretim ve satış maliyeti azalır.
  • Alternatör ve transformatörlerin gücü daha küçük tutulur.
  • Dağıtım hatlarında kayıplar ve gerilim düşümü azalır.

Elektrik Tüketici Yönünden Faydaları:

  • İletkenler daha ince kesitte seçilir.
  • Besleme transformatörü, kumanda, kontrol ve koruma elemanları daha küçük değerlerde seçilir.
  • Besleme transformatörünün ve tesisin kapasitesi ile verimi yükselir.
  • Kayıplar ve gerilim düşümü azalır.
  • Şebekeden daha az reaktif enerji çekilir.
  • Harcanan enerji azalacağından enerji ücreti de azalır.

Kompanzasyon Neden Yapılır?

Herhangi bir sebepten dolayı kompanzasyon yapılmaması durumunda şebekelerde kayıplar oluşur, iletim hatları ve kablolar çok daha fazla akım çeker. Bundan ötürü de büyük gerilim düşümleri peşi sıra gelir. Enerji taşıma kapasitesi düşüş gösterir.

Tesis ve işletmelerde reaktif güç harcaması fazlaysa güç katsayısı (Cos φ) düşer ve tesis nominal kapasitesinin altında çalışır; gerilim düşümü ve kayıplar artar.

Düşük (cosθ) değeri yani Reaktif Güç değerinin Aktif Güç değerinden yüksek olmasının sebep olduğu başlıca sorunları şöyle sıralayabiliriz:

  • Transformatörlerin ısınması.
  • İşletme ömürlerinin azalması.
  • Trafo ve jeneratörlerin tam yüklenmesi, yeni yüklerin eklenemez oluşu.
  • Gerilimin düşmesi.
  • Kablolarda ısınma
  • Reaktif ceza

Aşağıdaki durumlara sahip kişiler kompanzasyonla ilgili yükümlülük taşımaktadırlar:

*Kurulu gücü 250 KVA ve üzerinde olan elektrik tesislerinde kompanzasyon sistemi yapılması zorunludur.
*Üç fazlı sanayi tüketicilerinin, kompanzasyon tesislerinin de proje kapsamına almaları gerekmektedir.
*Tüketicilerin kendi kompanzasyon tesislerini kurması durumunda, transformatörlerde sadece sabit kondansatör gurubunun bulundurulması yeterlidir.
*Kompanzasyon yönetmeliklere uygun yapılmalıdır.

Kompanzasyon ve Reaktif Ceza

İdeal şebekelerde; güç katsayısının 1 olması yani Reaktif Güç ile Aktif Gücün eşit miktarda olması istenir. Gerçekte böyle olmadığı için, elektrik şebekelerinde Reaktif Güç ile Aktif Güç arasındaki dengeyi (ihtiyaç duyulan kadar Reaktif Güç üretilmesini) sağlayarak mevcut elektrik enerji sisteminin en iyi şekilde kullanılabilmesi için kompanzasyon işlemi yapılmaktadır.

9 Ocak 2007 tarihinde yayımlanan Resmi Gazete’de “Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile Reaktif Güç üretme sınırları şunlardır:

Sözleşme Gücü:İndüktifKapasitif
30KW dan Küçük%33%20
30KW dan Büyük%20%15

Bu sınırları aştığınız takdirde tarifede belirlenen ceza miktarı elektrik faturanıza yansıyacaktır. Elektrik faturanıza aktif sütunu dışındaki endüktif ve kapasitif sütunlarında bedel görüyorsanız bu size kesilen ceza miktarını temsil etmektedir

Diğer yandan TEDAŞ, enerjinin verimsiz kullanımını önlemek için trafo gücüne bakılmadan %5 ile %10 arası kondansatör gücü ile kompanzasyon yapılmasını önermektedir.

Tesisleri reaktif güçten kurtarıp tesis elemanlarını tam güçlerinde çalıştırabilmek, kısacası ekonomik bir işletme yaratabilmek için, reaktif gücün tüketim merkezlerinde üretilmesi uygun olmaktadır.

ARA
+90 216 540 41 43